Rozwój słuchu i mowy.

W pierwszych tygodniach życia bobas większą część dnia przesypia. Wybudza się z krzykiem i płaczem odczuwając instynktowne potrzeby tj. głód, ból czy mokrą pieluszkę.
W 2. miesiącu życia u maluszka pojawiają się pierwsze reakcje na bodziec słuchowy tzn. wydaje dźwięki przypominające samogłoski a, e, jak również dźwięki gardłowe przypominające k, g, ch. W tym okresie wiele dźwięków dziecko wydaje nieświadomie, przygotowując struny głosowe, wargi i język do artykułowanie sylab i słów. Wchodzi w okres głużenia, który odpowiada umiejętności unoszenia głowy.

Z czasem pojawiają się samogłoski, spółgłoski i elementy wibracyjne. Głużą wszystkie dzieci, nawet głuche od urodzenia, lecz u takich dzieci owe głużenie stopniowo z rozwojem zanika. 4 – 5 miesiąc charakteryzuje się pojawieniem elementów wargowych m, b, wargowo-zębowych, które brzmią bardzo podobnie jak głoski f, w, przednio językowe s. Dziecko często naśladuje wysuwanie języka, parskanie wargami. W 5 – 6 miesiącu życia rozpoczyna się okres gaworzenia, któremu towarzyszy umiejętność siadania. Pojawiają się rytmiczne ciągi np. mem-mem, da-da-da. Bobas najchętniej gaworzy w znanym sobie środowisku, lokalizuje źródło dźwięku jakim jest osoba do niego mówiąca. Na tym etapie rozwoju milknie dziecko, które urodziło się z poważnym niedosłuchem. W 6-7 miesiącu dziecko zaczyna żuć. Pod koniec 8 miesiąca Twój bobas radośnie reaguje na bliskie mu osoby, zaś boi się nieznajomych. Gaworzenie zaczyna nabierać nowych barw. Dziecko odkrywa różne natężenia dźwięków swoich wypowiedzi, pojawia się szept. 10. miesiąc kojarzy się rodzicom z pierwszymi słowami mama, tata, zabawą „kosi-kosi”.  Około 11. miesiąca dziecko zrozumie już polecenia np. nie wolno, nie ruszaj. 12 miesiąc to okres gdy bobas powinien mówić około trzech słów dwusylabowych, zaś swoje odczucia wyrażać wyrazami dźwiękonaśladowczymi np. poprzez naśladowanie głosów zwierząt. Koniec pierwszego roku jest również momentem, gdy Twoje dziecko zaczyna rozumieć, że wszystkie przedmioty mają swoją nazwę, a dźwięki wydawane przez dorosłych służą im do komunikowania się. Po 13. miesiącu maluch potrafi już pokazać znane sobie rzeczy nazywając je po swojemu np. auto – brym, czy pies – hau-hau.

Kiedy iść do logopedy?

Pierwszy rok życia, jak i kolejne dwa lata, to okres dynamicznego rozwoju mowy u Twojego maluszka. Jest kilka pytań, które na wizycie u logopedy możesz usłyszeć:
1. Jak było karmione dziecko po urodzeniu? Jeśli nie piersią to, dlaczego? Czy powodem był np. słaby odruch ssania?
2. Czy maluszek reaguje na dźwięk dzwonka do drzwi, głośne klaśnięcie?
3. Kiedy dziecko zaczęło gaworzyć? Czy wypowiadało same samogłoski tj. a, e?
4. Czy dziecko włącza się do rozmowy, gdy dorośli rozmawiają?
5. Czy wodzi za osobą wzrokiem, stara się naśladować ruchy warg?

Zdarza się, że dziecko ma rok i jeszcze nic nie mówi. Tylko słucha i obserwuje. Jest to bardzo indywidualne u każdego dziecka. Rozwój mowy dzieci z wadą słuchu postępuje według tych samych etapów co u zdrowych, jednak proces ten może zostać w pewien sposób zakłócony.

Jakie czynniki warunkują rozwój mowy u dziecka z wadą słuchu?

• Bardzo ważny jest wiek dziecka, w którym nastąpiła utrata słuchu. Im później dojdzie do uszkodzenia, tym więcej doświadczeń słuchowych i językowych Twój bobas otrzyma. Pamiętajmy, że utrata słuchu nawet u dziecka z ukształtowaną komunikacją językową, będzie skutkowała problemami w skupieniu się na nowo poznanych słowach oraz trudnościach w rozumieniu wyrazów o podobnych brzmieniach.
• Stopień uszkodzenia słuchu. Każda głoska ma określoną częstotliwość (Hz) i natężenie (dB). Ucho ludzkie najbardziej jest wrażliwe na dźwięki charakterystyczne dla mowy, czyli na poziomie 1000Hz.
• Ważne aby wcześnie wykryć wadę, zdiagnozować i usprawniać, gdyż im poważniejsza wada słuchu, tym trudniejszy będzie dla naszego bobasa odbiór dźwięków ze świata zewnętrznego.
• Moment w którym zostanie wykryta wada słuchu oraz czas rozpoczęcia efektywnego usprawniania.
• Intensywność i systematyczność usprawniania.
• Dodatkowo występowanie innych wad. Najczęściej jest to wada wzroku.
• Wiedza nauczycieli z placówki, w której uczy się dziecko.

Jakie są charakterystyczne zaburzenia mowy z powodu niedosłuchu?

1. Opóźnienie rozwoju mowy.
Wszystkie etapy rozwoju mowy mogą być przesunięte w czasie, poza głużeniem, które pojawia się w 3 miesiącu życia. Słyszące dziecko głuży w otoczeniu akustycznym nieprzekraczającym 50 dB (głośna rozmowa), natomiast niesłyszące nawet gdy jest bardzo głośno. Dzieci niesłyszące głużą bardzo monotonnie.

2. Zaburzenia artykulacyjne o różnym stopniu nasilenia – im głębszy ubytek słuchu, tym więcej deformacji głosek. Liczne deformacje spółgłosek detalizowanych tzn. sz, rz/z, cz, s, z, c, dz, ś, ź, dź. Najczęściej zniekształcane są spółgłoski [dż, cz, …], które rzadko występują w wyrazach.

3. Zaburzenia w oddychaniu: wdech jest płytki, wydech skrócony.

Jak leczyć wadę słuchu u dziecka?

Kiedy mamy do czynienia z uszkodzeniem ucha wewnętrznego, można zastosować urządzenia powodujące wzmocnienie dźwięku. W przypadku całkowitej głuchoty – urządzenia, które elektrycznie stymulują nerw słuchowy dając poczucie dźwięku. Są to aparaty i implanty słuchowe. Najczęściej są to implanty ślimakowe, które poprzez stymulację elektryczną pozwalają słyszeć osobom zupełnie głuchym.
Należy pamiętać, że jeżeli rozpoznamy głuchotę u swojego dziecka w wieku 6 miesięcy i zaopatrzymy je w aparat lub implant słuchowy, najprawdopodobniej dziecko będzie prawidłowo mówić i chodzić do szkoły dla słyszących. Jeżeli natomiast rozpoznamy chorobę u dziecka 6-7 letniego, dziecko najprawdopodobniej nigdy nie nauczy się porozumiewać z innymi poprzez rozmowę, będzie głuchonieme. Pozostanie mu język migowy.

Podsumowując, niedosłuch nieznacznego stopnia może niekorzystnie wpłynąć na rozwój mowy i poznawczy naszego dziecka, a co za tym idzie, jego możliwości edukacyjne. Jednak ponad 90% dzieci, nawet z głębokim uszkodzeniem słuchu, jest w stanie rozwijać się w okresie rozwoju mowy prawie tak dobrze jak jego rówieśnicy. Musimy jednak im w tym pomóc: wczesną diagnozą, właściwym aparatowaniem oraz intensywną rehabilitacją.