Jeszcze w okresie płodowym, czyli w Twoim brzuchu mamo (dokładnie w 16 tygodniu ciąży), staw biodrowy bobasa zostaje uformowany i przyjmuje pozycję zgięciową, którą możesz zaobserwować w pierwszych czterech tygodniach jego życia. W momencie urodzenia, czyli około 40 tygodnia ciąży, panewka stawu biodrowego jest najpłytsza, i co za tym idzie, najbardziej narażona na zwichnięcie. Stawy biodrowe są bardzo delikatne i niestabilne.

Dysplazja stawu biodrowego jest to niedostateczny rozwój kości i innych elementów stawu (kiedy panewka jest za płytka lub zbyt stroma, a główka kości udowej źle dopasowana) lub brak stabilności stawu. Stan taki powoduje, że kość udowa w miarę dojrzewania dziecka (zwłaszcza zwiększania siły i napięcia mięśni tworzących tzw. gorset mięśniowy) zostaje trwale wysunięta z panewki poza staw, i w miarę czasu zwichnięta, czyli następuje utrata połączenia między panewką a głową kości.

Jakie są czynniki sprzyjające wystąpieniu dysplazji?

Mechaniczne: ułożenie pośladkowe dziecka w trakcie porodu; nieprawidłowe ułożenie malucha w jamie macicy – poprzeczne bądź miednicowe zupełne tzn. z nóżkami maksymalnie zgiętymi w stawach biodrowych z jednocześnie wyprostowanymi kolanami; pierwsza ciąża ze względu na mniejszą rozciągliwość mięśni brzucha i macicy mamy; masa płodu powyżej 4 kg; asymetryczne ustawienia nóżek w życiu płodowym – u około 80% ciąż występuje tzw. postawa pierwszego płodu. W tej postawie dziecko lewym biodrem dotyka kości krzyżowej i kręgosłupa mamy, natomiast prawa nóżka i biodro ustawia się w kierunku brzucha mamy czyli części miękkich. Z tego powodu lewa nóżka ma mniejszą ruchomość i panewka stawu rozwija się słabiej i wada ta częściej dotyczy tegoż że lewego bioderka u dzieci; małowodzie utrudniające zmiany pozycji płodu – dlatego mamo pij co najmniej 3 litry wody dziennie!
Inne czynniki: dzieci z ciąż mnogich ze względu na mniejszą ilość miejsca w brzuchu mamy;  płeć żeńska (4 do 6 razy częściej niż męska) – wpływ hormonów ciążowych matki – relaksyny i estrogenów (hormonów które przygotowują drogi rodne matki do porodu, rozluźniają wszystkie połączenia stawowe w obrębie miednicy; wpływając podobnie na stawy miednicy dzieciaczka). Mniejsza liczba wrodzonych zwichnięć u chłopców jest związana z tym, że nie występują u nich receptory komórkowe dla hormonów matki, które występują u dziewczynek. Również w rodzinach, w których miały miejsce przypadki dysplazji bioder świadczą o rodzinnej postaci wiotkości wielostawowej i większej predyspozycji do wystąpienia tej wady.

Ważne jest, aby nieprawidłowości w budowie stawów biodrowych dziecka rozpoznać jak najwcześniej. Dzięki czemu leczenie Twojego bobasa będzie krótsze i mniej dla Was odczuwalne.

Jak rozpoznać?

Po porodzie, jeszcze w szpitalu, lekarz neonatolog (specjalista od noworodków) powinien zbadać bioderka bobasa. Przed wyjściem zapytaj lekarza, czy badanie zostało wykonane. Następnie każde niemowlę po upływie 6 tygodnia życia, nie później niż w 12 tygodniu życia, powinno mieć zrobione takie badanie przez ortopedę. Na takie badanie musisz zapisać swojego malucha już sama (z wcześniej zdobytym skierowaniem od lekarza pierwszego kontaktu).

Jakie są symptomy świadczące o niewykrytej dysplazji stawu biodrowego w okresie niemowlęcym?

Przed rozpoczęciem chodzenia dziecka: fałdki skóry pomiędzy pośladkami a udami układają się nierówno po obu stronach, dziecko nienaturalnie lub nierówno układa nóżki, nie rozchylają się one w pełni na boki, późne początki chodzenia malucha.
Po rozpoczęciu chodzenia: jedna nóżka wydaje Ci się dłuższa od drugiej, utykanie.

W przypadku wykrytej już dysplazji bioderek, systematycznych kontroli leczonych stawów biodrowych powinno dokonywać się co 6 tygodni, aż do uzyskania ultrasonograficznego potwierdzenia pełnej poprawy stawu.

Drugą metodą rozpoznania dysplazji stawu biodrowego jest zdjęcie RTG, które wykonuje lekarz specjalista. Objawy radiologiczne tej wady dostrzeże dopiero w 4 miesiącu życia dziecka.

Droga Mamo, na co zatem uważać, aby nie przyczynić się do zwichnięcia stawu biodrowego u Twojego bobasa.

• podczas przewijania nie wolno unosić pupy maluszka chwytając za stopy i podciągać do góry – zamiast tego chwyć za bioderka,
• noś bobasa twarzą w twarz, tak by nóżki były w rozkroku i obejmowały Twój tułów. Noszenie niemowlęcia tyłem do siebie jest nieprawidłowe, gdyż stawy automatycznie pod wpływem siły ciężkości, poprzez rozciągnięcie, prostują się.
• nie wolno prostować dziecku nóżek np. przy mierzeniu długości ciała czy zawijając bobasa w becik,
• ubieraj swoją pociechę w ubranka luźne, niekrępujące ruchów nóżek,
• jak najczęściej kładź malucha na brzuszku – jest to bardzo korzystna pozycja dla jego bioderek, w przeciwieństwie do długotrwałej pozycji na boku. W pozycji zgięciowo-odwiedzeniowej, tzw. „żabki”, dziecko nóżki ma ustawione w odwodzeniu i zgięciu bioder.
• na wszelki wypadek przez pierwsze tygodnie możesz zastosować szerokie pieluchowanie (polecam pieluchy flanelowe, które w przeciwieństwie do tetrowych, nie zwijają się między nóżkami dziecka). Takie pieluchowanie utrzyma nóżki malca w odwiedzeniu i zgięciu, główka kości udowej znajdzie się centralnie w panewce, a staw prawidłowo się ukształtuje.
• nie przyspieszaj nauki chodzenia i unikaj chodzików, zapobiegniesz tym postępujących skrzywień kręgosłupa i bólom bioderek u swojego dziecka. Kiedy Twoje dziecko będzie gotowe, samo zacznie chodzić!

Noworodek fizjologicznie chroni się przed ruchem wyprostu bioderek utrzymując przykurcz zgięciowy w stawach. Prawidłowa, zgięciowa pozycja nóżek niemowlaka (jest obecna do 4-6 tygodnia życia) zapewnia odpowiednie ułożenie kości tworzących staw biodrowy i umożliwia jego stopniowe dojrzewanie w pierwszym roku życia dziecka. Wówczas staw staje się mocniejszy i bardziej stabilny.

Jak już się dowiedziałaś z artykułu, dysplazji bioderek u niemowląt można skutecznie zapobiec, dlatego tak ważne jest dla Twojego bobasa, wprowadzenie w życie wyżej opisanych zasad profilaktyki.